T

Tabasco
stan w płd.-wsch. Meksyku nad Zatoką Meksykańską

Tacna
departament w płd. Peru, przy granicy z Chile

Takson
jednostka systematyczna dowolnego stopnia (np. gatunek, rodzaj, rodzina, rząd, gromada), zbiór osobników wydzielony z innych mniej podobnych. Podstawową jednostką systematyczną jest gatunek. Kryteria wyróżniania taksonów ustala taksonomia roślin

Taksonomia roślin
dział systematyki roślin zajmujący się (w oparciu o powszechnie i ściśle stosowane zasady - p. ICBN) wyodrębnianiem i opisywaniem taksonów roślinnych, ich klasyfikacją, nazewnictwem i hierarchizacją.

Układ taksonów od najwyższego przedstawia się następująco (kolejno nazwa polska, łacińska i końcówka nazwy):
- królestwo - regnum
- podkrólestwo - subregnum (-bionta)
- gromada - divisio (-phyta)
- podgromada - subdivisio (-phytina)
- klasa - classis (-opsida, -atae)
- podklasa - subclassis (-idae)
- nadrząd - superordo (-anae)
- rząd - ordo (-alaes)
- rodzina - familia (-aceae)
- podrodzina - subfamiliae (-oideae)
- plemię - tribus (-eae)
- podplemię - subtribus (-inae)
- grupa - group
- podgrupa - subgroup
- rodzaj - genus
- podrodzaj - subgenus
- sekcja - sectio
- podsekcja - subsectio
- seria - series
- gatunek - species
- podgatunek - subspecies
- odmiana - varietas
- forma - forma

Talstar
środek przędziorkobójczy

Tam.
Tamaulipas - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych

Tamaulipas
stan w płn.-wsch. Meksyku nad Zatoką Meksykańską

Tamps.
Tamaulipas - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych

Tanzania
państwo w Afryce
wyst. Rhipsalis baccifera ssp. erythrocarpa

Tarapaca
region w płn. Chile

Tarczniki
(t. kaktusowiec, t. palmowiec) rośliny zaatakowane przez te szkodniki pokrywają się brązowymi owalnymi tarczkami o średnicy ok. 2 mm, które okrywają miękkie ciało owadów, owady te wysysają zawartość komórek powodując brunatnienie i zasychanie uszkodzonych miejsc, wydzielają też lepkie odchody

Tarija
departament w płd.-wsch. Boliwii, przy granicy z Argentyną, w Andach i w wyżynnej części Gran Chaco

Tautonim (Tautonym)
dokładne powtórzenie nazwy rodzaju w nazwie gatunku - stosowanie tautonimów jest niedopuszczalne
np. po utworzeniu rodzaju Opuntia, nazwa Cactus opuntia nazwa Opuntia opuntia musiała zostać zmieniona (na Opuntia vulgaris), obecnie Opuntia compresa, podobnie Cactus melocactus to obecnie Melocactus caroli-linnaei

tax. infrag.
skrót od infrageneric taxa - wewnątrzrodzajowy takson (jednostka)
np. Mammillaria [tax.infrag.] Aulacothelae = Coryphantha

Teksas (Texas)
stan na płd. USA przy granicy z Meksykiem (stany Chihuahua i Coahuila), powierzchnia w większości wyżynna i równinna
wyst. m.in. kaktusy z rodzaju Toumeya, Escobaria, Epithelantha, Astrophytum, Echinocereus, Wilcoxia, Opuntia

Telomophyta
(rośliny telomowe, rośliny osiowe, organowce, osiowce) w najnowszej klasyfikacji organizmów Gromada obejmująca rośliny lądowe o skomplikowanej budowie - najczęściej ich ciało jest zróżnicowane na łodygę, liście i korzenie; zaliczamy do nich mszaki, paprotniaki i rośliny kwiatowe (dawniej Spermatophyta), popularnie: rośliny wyższe

Tepal (tepalum)
działki okwiatu - termin ten jest stosowany dla roślin u których nie ma podziału na kielich i koronę kwiatową, np. u tulipana, czasami określenie takie spotykamy (szczególnie w literaturze anglojęzycznej - inner tepal, outer tepal) przy opisie kwiatów kaktusów, jako zewnętrzne i wewnętrzne działki okwiatu, p. kwiaty kaktusów

Tequila
alkohol otrzymywany z soku Agawy błękitnej (Agave tequilana) rosnącej w Meksyku (nazwa pochodzi od wioski TEQUILA w st. Jalisco, gdzie założono pierwszą plantację przeznaczonych do wyrobu alkoholu roślin)

Termofity (termofile)
rośliny ciepłolubne, rośliny rozwijające się najlepiej w temp. powyżej 40 oC, wyposażone w mechanizmy chroniące przed wysoką temperaturą (np. redukcja liści rozbudowana tkanka okrywająca i inne przystosowania fizjologiczne), występują na gorących pustyniach (np. liczne kserofity)
p. ciepłolubne kaktusy

Testa
łupina nasienna

Tetraploid
organizm roślinny i zwierzęcy zawierajšcy 4 zespoły chromosomów (genomów) - 44 chromosomy, np. Opuntia polyacantha, Opuntia salmiana, Mammillaria compressa

Texas
p. Teksas

Tkanka (roślinna)
zespół komórek mających wspólne pochodzenie i wyspecjalizowanych w pełnieniu określonej funkcji

Tkanka miękiszowa
p. miękisz

Tkanka parenchymatyczna
p. miękisz

Tkanka pierwotna
tkanka występująca w budowie pierwotnej wegetatywnych organów roślin

Tkanka przewodząca
tkanka wyspecjalizowana w sprawnym długodystansowym transporcie wody z solami mineralnymi oraz związków organicznych (np.drewno i łyko)

Tkanka stała
tkanka, której komórki na stałe lub przejściowo utraciły zdolność do podziału (np. tkanki przewodząca, miękiszowa i wzmacniająca)

Tkanka twórcza
p.merystem

Tkanka wodna
p. miękisz wodny

Tkanka wtórna
tkanka tworząca warstwę wtórnego przyrostu wegetatywnego organów roślin (np. korek, felloderma, drewno i łyko wtórne)

Tkanka wzmacniająca
tkanka nadająca organom roślin odporność na rozciąganie, zginanie, obciążenie (np. zwarcica, twardzica)

Tkankowe rozmnażanie
(rozmnażanie merystemowe), otrzymywanie dowolnej ilości identycznych genetycznie roślin przez podział tkanki twórczej; najpierw namnaża się dzielącą się tkankę twórczą w obecności składników pokarmowych w warunkach uniemożliwiających jej różnicowanie. Namnożoną tkankę dzieli na części i każdą umieszcza w osobnym naczyniu gdzie zaczynają rozwijać się normalne rośliny

TL
skrót od type locality - typowe stanowisko

Tlaxcala
stan w Meksyku na obszarze Mesy Centralnej

Tmps.
Tamaulipas - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych

Tobago
wyspa na Oceanie Atlantyckim u płn.-wsch. wybrzeży Ameryki Płd., powierzchnia w większości nizinna, na płn. niewysokie pasmo górskie, klimat równikowy wilgotny, wchodzi w skład państwa Trynidad i Tobago

Tocantins
stan w Brazylii

Toinowate (Apocynaceae)
rodzina roślin dwuliściennych
sukulentami pędowymi są np. Pachypodium, Plumeria, Adenium

Toponomiczne nazwy
nazwy roślin pochodzące od miejsca występowania (lub miejsca pierwszego odnalezienia) rośliny, kraju, regionu geograficznego, stanu, departamentu, miasta, wzgórza, rzeki itp., zwykle są to nazwy kończące się na -ensis, -ense
np. brasiliensis, cuzcoensis, riograndensis

Topotyp
?

Torque
środek przędziorkobójczy

Towarzystwo Przyjaciół Kaktusów
przedwojenna (utworzona w 1932 r.) organizacja zrzeszająca miłośników kaktusów i innych sukulentów
p. Polskie Towarzystwo Miłośników Kaktusów

Transpiracja
(parowanie) wydzielanie wody w postaci pary wodnej przez rośliny lądowe; odbywa się głównie przez aparaty szparkowe, rzadziej przez skórę i kutykulę, utrzymuje ruch wody w roślinie, obniża jej temperaturę (u sukulentów ograniczona)

Tribus
p. plemię

Trichom
p. włosek

Trinidad
p. Trynidad

Trojeściowate (Asclepiadaceae)
rodzina tropikalnych roślin dwuliściennych, część jest kserofitami lub sukulentami
np. Hoya, Ceropegia, Caralluma, Duvalia, Echidnopsis, Hoodia, Huernia, Piaranthus, Stapelia

Tropizm
ruch organów roślinnych lub ich części pod wpływem określonych bodźców zewnetrznych: w stronę bodźca - tropizm dodatni, w stronę przeciwną - tropizm ujemny (np. fototropizm, geotropizm, heliotropizm)

Trynidad
wyspa na Oceanie Atlantyckim u płn.-wsch. wybrzeży Ameryki Płd., powierzchnia w większości nizinna, na płn. niewysokie pasmo górskie, klimat równikowy wylgotny, wchodzi w skład państwa Trynidad i Tobago

Trynidad i Tobago
państwo na wyspach Trinidad i Tobago oraz licznych drobniejszych wysepkach na Oceanie Atlantyckim
wyst. Acanthocereus tetragonus, Cereus hexagonus, Epiphyllum hookeri, Hylocereus lemairei, Mammillaria mammillaris, Melocactus broadwayi, Opuntia boldinghii, caracassana i caribaea, Pereskia aculeata, Pilosocereus royenii, Rhipsalis baccifera, Stenocereus griseus

Trwałe rośliny
rośliny wieloletnie rosnące przez co najmniej kilka lat i wielokrotnie owocujące

Tucuman
prowincja w płn-zach. Argentynie, w Andach i na przedgórzu Andów

Tumbes
deptartament w płn. Peru

Tuna, tunas
miejscowa nazwa (Am.Południowa) jadalnych owoców Opuntia
np. O.ficus-indica, O.amyclaea, O.streptacantha, O.megacantha, O.inermis

Turgor
ciśnienie wewnątrzkomórkowe wywierane przez protoplast pobierający osmotycznie wodę (stan jędrności tkanki roślinnej)

Tussock
bezleśna formacja roślinna, która zajmuje południowe suchsze krańce pampy w Am. Południowej, zbiorowiska wysokich traw kępowych

Twardość wody
własność wody wywołana obecnością w niej naturalnych substancji przede wszystkim soli wapniowych i magnezowych, oznacza się ją w tzw. stopniach niemieckich dH (1 dH odpowiada wodzie w której znajduje się 10 mg CaO w 1 litrze), przyjmuje wartości od 0 do 30

Twardzica
(sklerenchyma) tkanka wzmacniająca zbudowana z komórek o grubych, zdrewniałych ścianach komórkowych usztywniająca organy roślin lub tworząca ich twarde okrywy, występuje w częściach organów, które zakończyły wzrost na długość

Twórcza tkanka
p. merystem

TX., Tx.
Texas - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych

Typ
jednostka taksonomiczna odpowiadająca gromadzie

Typ (typus)
(typ nomenklaturowy) okaz na podstawie którego po raz pierwszy opisano rodzaj lub gatunek. Nie musi on być najbardziej typowym lub najbardziej reprezentatywnym okazem. Powinien być po odpowiednim zabezpieczeniu przechowywany w herbarium odpowiedniej instytucji (p. zielnik). Typem nomenklaturowym może być holotyp, lektotyp lub neotyp.
p. także izotyp, izosyntyp, syntyp, paratyp,

Typ.cons.
skrót od typus conservandus - typ, który ma być zachowany (typ nazw która ma być zachowana - nom.cons. nie może być zmieniony nawet wtedy, gdy nie został wyraźnie określony jako typ.cons.)
np. Melocactus Link et Otto nom.cons.
TYP: M.communis Link et Otto (Cactus melocactus L.) typ.cons.

Typ.des.
skrót od typi designatio typ wyznaczony (określenie typu stosowanego z nazwą rodzaju będącą synonimem - bo opartą na tym samym typie co nazwa wcześniej zastosowana)

Typologia (kierunek typologiczny)
p. esencjalizm

Tyramina
alkaloid wyst. w Lophophora williamsii, Pelecyphora aselliformis, Obregonia denegrii, Carnegiea gigantea, Trichocereus (werdermanianus, peruvianus, macrogonus, bridgesii) i innych