T
- Tabasco
- stan w płd.-wsch. Meksyku nad Zatoką Meksykańską
- Tacna
- departament w płd. Peru, przy granicy z Chile
- Takson
- jednostka systematyczna dowolnego stopnia (np. gatunek, rodzaj, rodzina, rząd, gromada), zbiór osobników wydzielony z innych mniej podobnych. Podstawową jednostką systematyczną jest gatunek. Kryteria wyróżniania taksonów ustala taksonomia roślin
- Taksonomia roślin
- dział systematyki roślin zajmujący się (w oparciu o powszechnie i ściśle stosowane zasady - p. ICBN) wyodrębnianiem i opisywaniem taksonów roślinnych, ich klasyfikacją, nazewnictwem i hierarchizacją.
Układ taksonów od najwyższego przedstawia się następująco (kolejno nazwa polska, łacińska i końcówka nazwy):
- królestwo - regnum
- podkrólestwo - subregnum (-bionta)
- gromada - divisio (-phyta)
- podgromada - subdivisio (-phytina)
- klasa - classis (-opsida, -atae)
- podklasa - subclassis (-idae)
- nadrząd - superordo (-anae)
- rząd - ordo (-alaes)
- rodzina - familia (-aceae)
- podrodzina - subfamiliae (-oideae)
- plemię - tribus (-eae)
- podplemię - subtribus (-inae)
- grupa - group
- podgrupa - subgroup
- rodzaj - genus
- podrodzaj - subgenus
- sekcja - sectio
- podsekcja - subsectio
- seria - series
- gatunek - species
- podgatunek - subspecies
- odmiana - varietas
- forma - forma
- Talstar
- środek przędziorkobójczy
- Tam.
- Tamaulipas - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych
- Tamaulipas
- stan w płn.-wsch. Meksyku nad Zatoką Meksykańską
- Tamps.
- Tamaulipas - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych
- Tanzania
- państwo w Afryce
wyst. Rhipsalis baccifera ssp. erythrocarpa
- Tarapaca
- region w płn. Chile
- Tarczniki
- (t. kaktusowiec, t. palmowiec) rośliny zaatakowane przez te szkodniki pokrywają się brązowymi owalnymi tarczkami o średnicy ok. 2 mm, które okrywają miękkie ciało owadów, owady te wysysają zawartość komórek powodując brunatnienie i zasychanie uszkodzonych miejsc, wydzielają też lepkie odchody
- Tarija
- departament w płd.-wsch. Boliwii, przy granicy z Argentyną, w Andach i w wyżynnej części Gran Chaco
- Tautonim (Tautonym)
- dokładne powtórzenie nazwy rodzaju w nazwie gatunku - stosowanie tautonimów jest niedopuszczalne
np. po utworzeniu rodzaju Opuntia, nazwa Cactus opuntia nazwa Opuntia opuntia musiała zostać zmieniona (na Opuntia vulgaris), obecnie Opuntia compresa, podobnie Cactus melocactus to obecnie Melocactus caroli-linnaei
- tax. infrag.
- skrót od infrageneric taxa - wewnątrzrodzajowy takson (jednostka)
np. Mammillaria [tax.infrag.] Aulacothelae = Coryphantha
- Teksas (Texas)
- stan na płd. USA przy granicy z Meksykiem (stany Chihuahua i Coahuila), powierzchnia w większości wyżynna i równinna
wyst. m.in. kaktusy z rodzaju Toumeya, Escobaria, Epithelantha, Astrophytum, Echinocereus, Wilcoxia, Opuntia
- Telomophyta
- (rośliny telomowe, rośliny osiowe, organowce, osiowce) w najnowszej klasyfikacji organizmów Gromada obejmująca rośliny lądowe o skomplikowanej budowie - najczęściej ich ciało jest zróżnicowane na łodygę, liście i korzenie; zaliczamy do nich mszaki, paprotniaki i rośliny kwiatowe (dawniej Spermatophyta), popularnie: rośliny wyższe
- Tepal (tepalum)
- działki okwiatu - termin ten jest stosowany dla roślin u których nie ma podziału na kielich i koronę kwiatową, np. u tulipana, czasami określenie takie spotykamy (szczególnie w literaturze anglojęzycznej - inner tepal, outer tepal) przy opisie kwiatów kaktusów, jako zewnętrzne i wewnętrzne działki okwiatu, p. kwiaty kaktusów
- Tequila
- alkohol otrzymywany z soku Agawy błękitnej (Agave tequilana) rosnącej w Meksyku (nazwa pochodzi od wioski TEQUILA w st. Jalisco, gdzie założono pierwszą plantację przeznaczonych do wyrobu alkoholu roślin)
- Termofity (termofile)
- rośliny ciepłolubne, rośliny rozwijające się najlepiej w temp. powyżej 40 oC, wyposażone w mechanizmy chroniące przed wysoką temperaturą (np. redukcja liści rozbudowana tkanka okrywająca i inne przystosowania fizjologiczne), występują na gorących pustyniach (np. liczne kserofity)
p. ciepłolubne kaktusy
- Testa
- łupina nasienna
- Tetraploid
- organizm roślinny i zwierzęcy zawierajšcy 4 zespoły chromosomów (genomów) - 44 chromosomy, np. Opuntia polyacantha, Opuntia salmiana, Mammillaria compressa
- Texas
- p. Teksas
- Tkanka (roślinna)
- zespół komórek mających wspólne pochodzenie i wyspecjalizowanych w pełnieniu określonej funkcji
- Tkanka miękiszowa
- p. miękisz
- Tkanka parenchymatyczna
- p. miękisz
- Tkanka pierwotna
- tkanka występująca w budowie pierwotnej wegetatywnych organów roślin
- Tkanka przewodząca
- tkanka wyspecjalizowana w sprawnym długodystansowym transporcie wody z solami mineralnymi oraz związków organicznych (np.drewno i łyko)
- Tkanka stała
- tkanka, której komórki na stałe lub przejściowo utraciły zdolność do podziału (np. tkanki przewodząca, miękiszowa i wzmacniająca)
- Tkanka twórcza
- p.merystem
- Tkanka wodna
- p. miękisz wodny
- Tkanka wtórna
- tkanka tworząca warstwę wtórnego przyrostu wegetatywnego organów roślin (np. korek, felloderma, drewno i łyko wtórne)
- Tkanka wzmacniająca
- tkanka nadająca organom roślin odporność na rozciąganie, zginanie, obciążenie (np. zwarcica, twardzica)
- Tkankowe rozmnażanie
- (rozmnażanie merystemowe), otrzymywanie dowolnej ilości identycznych genetycznie roślin przez podział tkanki twórczej; najpierw namnaża się dzielącą się tkankę twórczą w obecności składników pokarmowych w warunkach uniemożliwiających jej różnicowanie. Namnożoną tkankę dzieli na części i każdą umieszcza w osobnym naczyniu gdzie zaczynają rozwijać się normalne rośliny
- TL
- skrót od type locality - typowe stanowisko
- Tlaxcala
- stan w Meksyku na obszarze Mesy Centralnej
- Tmps.
- Tamaulipas - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych
- Tobago
- wyspa na Oceanie Atlantyckim u płn.-wsch. wybrzeży Ameryki Płd., powierzchnia w większości nizinna, na płn. niewysokie pasmo górskie, klimat równikowy wilgotny, wchodzi w skład państwa Trynidad i Tobago
- Tocantins
- stan w Brazylii
- Toinowate (Apocynaceae)
- rodzina roślin dwuliściennych
sukulentami pędowymi są np. Pachypodium, Plumeria, Adenium
- Toponomiczne nazwy
- nazwy roślin pochodzące od miejsca występowania (lub miejsca pierwszego odnalezienia) rośliny, kraju, regionu geograficznego, stanu, departamentu, miasta, wzgórza, rzeki itp., zwykle są to nazwy kończące się na -ensis, -ense
np. brasiliensis, cuzcoensis, riograndensis
- Topotyp
- ?
- Torque
- środek przędziorkobójczy
- Towarzystwo Przyjaciół Kaktusów
- przedwojenna (utworzona w 1932 r.) organizacja zrzeszająca miłośników kaktusów i innych sukulentów
p. Polskie Towarzystwo Miłośników Kaktusów
- Transpiracja
- (parowanie) wydzielanie wody w postaci pary wodnej przez rośliny lądowe; odbywa się głównie przez aparaty szparkowe, rzadziej przez skórę i kutykulę, utrzymuje ruch wody w roślinie, obniża jej temperaturę (u sukulentów ograniczona)
- Tribus
- p. plemię
- Trichom
- p. włosek
- Trinidad
- p. Trynidad
- Trojeściowate (Asclepiadaceae)
- rodzina tropikalnych roślin dwuliściennych, część jest kserofitami lub sukulentami
np. Hoya, Ceropegia, Caralluma, Duvalia, Echidnopsis, Hoodia, Huernia, Piaranthus, Stapelia
- Tropizm
- ruch organów roślinnych lub ich części pod wpływem określonych bodźców zewnetrznych: w stronę bodźca - tropizm dodatni, w stronę przeciwną - tropizm ujemny (np. fototropizm, geotropizm, heliotropizm)
- Trynidad
- wyspa na Oceanie Atlantyckim u płn.-wsch. wybrzeży Ameryki Płd., powierzchnia w większości nizinna, na płn. niewysokie pasmo górskie, klimat równikowy wylgotny, wchodzi w skład państwa Trynidad i Tobago
- Trynidad i Tobago
- państwo na wyspach Trinidad i Tobago oraz licznych drobniejszych wysepkach na Oceanie Atlantyckim
wyst. Acanthocereus tetragonus, Cereus hexagonus, Epiphyllum hookeri, Hylocereus lemairei, Mammillaria mammillaris, Melocactus broadwayi, Opuntia boldinghii, caracassana i caribaea, Pereskia aculeata, Pilosocereus royenii, Rhipsalis baccifera, Stenocereus griseus
- Trwałe rośliny
- rośliny wieloletnie rosnące przez co najmniej kilka lat i wielokrotnie owocujące
- Tucuman
- prowincja w płn-zach. Argentynie, w Andach i na przedgórzu Andów
- Tumbes
- deptartament w płn. Peru
- Tuna, tunas
- miejscowa nazwa (Am.Południowa) jadalnych owoców Opuntia
np. O.ficus-indica, O.amyclaea, O.streptacantha, O.megacantha, O.inermis
- Turgor
- ciśnienie wewnątrzkomórkowe wywierane przez protoplast pobierający osmotycznie wodę (stan jędrności tkanki roślinnej)
- Tussock
- bezleśna formacja roślinna, która zajmuje południowe suchsze krańce pampy w Am. Południowej, zbiorowiska wysokich traw kępowych
- Twardość wody
- własność wody wywołana obecnością w niej naturalnych substancji przede wszystkim soli wapniowych i magnezowych, oznacza się ją w tzw. stopniach niemieckich dH (1 dH odpowiada wodzie w której znajduje się 10 mg CaO w 1 litrze), przyjmuje wartości od 0 do 30
- Twardzica
- (sklerenchyma) tkanka wzmacniająca zbudowana z komórek o grubych, zdrewniałych ścianach komórkowych usztywniająca organy roślin lub tworząca ich twarde okrywy, występuje w częściach organów, które zakończyły wzrost na długość
- Twórcza tkanka
- p. merystem
- TX., Tx.
- Texas - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych
- Typ
- jednostka taksonomiczna odpowiadająca gromadzie
- Typ (typus)
- (typ nomenklaturowy) okaz na podstawie którego po raz pierwszy opisano rodzaj lub gatunek. Nie musi on być najbardziej typowym lub najbardziej reprezentatywnym okazem. Powinien być po odpowiednim zabezpieczeniu przechowywany w herbarium odpowiedniej instytucji (p. zielnik). Typem nomenklaturowym może być holotyp, lektotyp lub neotyp.
p. także izotyp, izosyntyp, syntyp, paratyp,
- Typ.cons.
- skrót od typus conservandus - typ, który ma być zachowany (typ nazw która ma być zachowana - nom.cons. nie może być zmieniony nawet wtedy, gdy nie został wyraźnie określony jako typ.cons.)
np. Melocactus Link et Otto nom.cons.
TYP: M.communis Link et Otto (Cactus melocactus L.) typ.cons.
- Typ.des.
- skrót od typi designatio typ wyznaczony (określenie typu stosowanego z nazwą rodzaju będącą synonimem - bo opartą na tym samym typie co nazwa wcześniej zastosowana)
- Typologia (kierunek typologiczny)
- p. esencjalizm
- Tyramina
- alkaloid wyst. w Lophophora williamsii, Pelecyphora aselliformis, Obregonia denegrii, Carnegiea gigantea, Trichocereus (werdermanianus, peruvianus, macrogonus, bridgesii) i innych