Słownik kaktofila

n. (nom.): skrót od nomen - nazwa
n.: skrót od non - nie
n.: skrót od novus - nowy
n.: skrót od nudus - nagi, goły
n.n.: skrót od nomen novum, p. nom.nov.
n.n.: skrót od nomen nudum, p. nom.nud.
n.p.: skrót od nomen provisorium, p. nom.prov.
Nasienna komora: p. komora nasienna
Nasienne rośliny: (Anthophyta, Spermatophyta, Magnoliophyta) - rośliny kwiatowe, gromada zielonych roślin samożywnych rozmnażających się przez nasiona wytwarzane w kwiatach; dzielą się na okrytozalążkowe i nagozalążkowe, obecnie wraz z mszakami i paprotnikami tworzą gromadę roślin lądowych (Telomophyta)
Nasiona: organy rozmnażania się roślin nasiennych, rozwijają się z zapłodnionego zalążka, składają się z zarodka i łupiny nasiennej, zawierają materiały zapasowe (skrobię, tłuszcze, białka) zużywane w czasie kiełkowania, gromadzone w bielmie (nasiona bielmowe) lub w liścieniach zarodka (nasiona bezbielmowe - w tym kaktusy)
"Naturalny hybryd": hybryd (mieszaniec) tworzący się w środowisku naturalnym bez ingerencji człowieka
np. Cleistocana, Myrtgerocactus, Neobinghamia (Espostocactus), Pachgerocereus
Nawożenie kaktusów: kaktusy można nawozić 1-2 razy w miesiącu nawozem o stężeniu 1 g/l, mieszanka nawozowa powinna zawierać stosunkowo więcej fosforu i potasu (mniej azutu) od nawozu dla roślin liściastych; w przypadku roślin regularnie przesadzanych (co 1-2 lata) do zasobnej ziemi z nawożenia można zrezygnować
Nazwy kaktusów: p. binominalny system, polskie nazwy kaktusów, nazwy opisowe
Nazwy opisowe: Stosowano przed wprowadzeniem systemu binominalnego. Rośliny oznaczano przez opisywanie (po łacinie) zaobserwowanych zewnętrznych cech budowy i na tej podstawie odróżniano je od siebie, np.:
- Melocarduus echinatus Indiae occiduae - kłujący melonowy oset z Indii Wschodnich [to obecnie Melocactus caroli-linnaei]
- Cactus proliferus subrotundus tectus tuberculi ovatis lanuginosis, spinis albus erectus - krzewiący się, nieco zaokrąglony kaktus pokryty jajowatymi, puszystymi wzgórkami, o białych wyprostowanych cierniach [to Mammillaria prolifera]
- Ficoides s(ive) Melocactus mammillaris glabra, sulcic carens, fructum suum undique fundens i Cactus subrotundus tuberculis ovatis barbatis [to synonimy nazwy Mammillaria mammillaris]
Nazwy toponomiczne: p. Toponomiczne nazwy
Nec: "i nie", "także nie" - słowo stosowane przy cytowaniu homonimów, p. non.
Nekroza: miejscowe lub ogólne obumarcie tkanek rośliny w skutek działania toksyn i enzymów, substancji chemicznych, uszkodzeń mechanicznych czy niedoboru składnikow pokarmowych. Szczególnie narażone są korzenie kaktusów przy dużej wilgotności i niskiej temperaturze.
Nektar: wydzielina miodników stanowiąca wodny roztwór cukrów oraz substancji nadających smak, zapach i barwę
Nektarowa komora: p. komora nektarowa
Nektarniki (Nektaria): p. miodniki
Neo-: (od neos gr. - nowy), pierwszy człon wyrazów złożonych oznaczający: nowy, taki który się na nowo pojawił, został na nowo utworzony (stosowany w przypadku gdy inna roślina o nazwie tworzącej przyrostek była już poprzednio opisana); stosowana np. gdy w dwu pokrewnych rodzajach (które zostały połšczone) istnieją gatunki o takich samych epitetach gatunkowych po przyłączeniu rodzaju Malacocarpus jako podrodzaju do rodzaju Notocactus, Malacocarpus horstii został przemianowany na Notocactus neohorstii dla odróżnienia od już istniejącego Notocactus horstii
Neotenia: występowanie pewnych cech zarodka lub młodego organizmu u osobników dojrzałych (w wieku reprodukcyjnym)
np. podobieństwo cierni Turbinicarpus valdezianus i młodej rośliny Turbinicarpus lophoporoides ?
Neotyp: okaz lub jakakolwiek inna część rośliny wybrana aby służyć jako typ (typ nomenklatoryczny) w wypadku zupełnego braku oryginalnego materiału na podstawie którego dokonano opisu botanicznego rośliny
Neutrofity: rośliny rosnące na glebach o odczynie obojętnym (pH=6,8-7,2)
Nevada (Newada): stan w zach. częci USA Wielkiej Kotlinie(Great Basin), rozległe obszary pustynne
wyst. m.in. Opuntia polyacantha (fragilis, aurea, kaibabensis, basilaris), Pediocactus simpsonii, Sclerocactus(polyancistrus, nyensis, publispinus, parviflorus), Escobaria rosea
New Mexico: p. Nowy Meksyk
Nicienie: (guzaki, mątwiki właściwe) bardzo drobne robaki (0,5-1 mm dł.) o ciele obłym, wrzecionowatym, żerujące na korzeniach roślin, martwe samice zamieniają się w cysty (na korzeniach powstają charakterystyczne guzowate narośla) wzrost kaktusów zostaje zahamowany. Należą do szkodników trudnych do zwalczenia
Nikaragua: (Nicaragua) państwo w Ameryce Środkowej, na zach. i w śr. części Kordyliery, na wsch. niziny, klimat równikowy
wyst. Acanthocereus, Dosocactus, Epiphyllum, Hylocereus, Mammillaria, Opuntia, Peniocereus, Pereskia, Pseudorhipsalis, Rhipsalis, Selenicereus, Stenocereus, Weberocereus
Nitka pręcika: (filamenta) dolna wydłużona część pręcika podtrzymująca główkę złożoną z pylników
NL: Nuevo Leon - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych
NM: Nowy Meksyk (New Mexico) - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych
nom.: skrót od nomen (nazwa)
nom. abort.: skrót od nomen abortium (nazwa "poroniona", nadmierna, zbyteczna) - nazwa nadana roślinom (taksonom) już ważnie (poprawnie) oznaczonym
nom. alt., nom.alternat: skróty od nomen alternativum (nazwa alternatywna, zastępcza, zamienna, nazwa do wyboru) - z reguły nazwę rodziny tworzy się w oparciu o nazwę rodzaju (np. Cactaceae od Cactus L.), w rzadszym przypadku, gdy dopuszczalne są dwie nazwy taksonu (rodziny) to jedna z tych nazw jest nazwą alternatywną (nom. alt.)
np. Compositae nom. alt. Astericae - czyli rodzina Złożone nazwa alternatywna Astrowate (od nazwy rodzaju - Aster)
nom. ambig.: skrót od nomen ambiguum (nazwa wątpliwa, dwuznaczna, niejasna) - nazwa zastosowana w różnych znaczeniach, to jest użyta przez różnych autorów dla dwóch różnych roślin
nom.cat.: nazwa katalogowa, skrót stosujemy wtedy gdy nazwa rośliny występuje tylko w katalogu handlowym, nie ma natomiast opisu botanicznego rośliny
np. Mammillaria iwerserniana nom. cat. Schmoll - oznacza roślinę występująca w katalogu firmy Ferdinanda Schmolla
nom. conf., nom.confus.: skróty od nomen confusum (nazwa pomieszana, dwuznaczna, sporna) - nazwa niejednoznaczna, nazwa nieprecyzyjnie identyfikująca roślinę (oparta na sprzecznych, przeciwstawnych cechach), używana w różnych znaczeniach (dla różnych roślin). Nazwa taka powinna być odrzucona, jako będąca źródłem błedów.
np. Mammillaria elegans DC nom. confus. - często mylona z innymi białymi mammillariami
nom.cons., nom. conserv.: skróty od nomen conservandum (nazwa zachowana) - nazwa, która ze względu na powszechne długotrwałe (ponad 50 lat) stosowanie, w monografiach, wielkich dziełach florystycznych i w praktyce, powinny być zachowane bez zmian nawet z pominięciem zasady pierwszeństwa. Nazwy te wymieniane są w dodatkach do Międzynarodowego Kodeksu Literatury Botanicznej (ICBN); w rodzinie Cactaceae: Mammillaria Haw. (1812) nom.cons., Rhipsalis Gaertn. (1788) nom. cons. oraz (Arthrocereus, Melocactus, Coryphantha).
nom. delend.: skrót od nomen delendum (nazwa której ważność została zniesiona, skasowana)
nom. descr.: skrót od nomen descriptum (nazwa opisowa)
nom.dub.: skrót od nomen dubium (nazwa wątpliwa, niepewna, pozbawiona objaśnień), gdy nie można stwierdzić do którego taksonu w rzeczywistości należy
nom. err.: skrót od nomen errorum (nazwa błędna)
nom. errat.: skrót od nomen erratum (nazwa błędna)
nom. et stat. nov.: skrót od nomen et status. novus (nowa nazwa i pozycja) - to nazwa zastępcza (p. nom.nov.) i zmieniona pozycja rośliny (p. stat.nov.),
np. Cereus propinquus nom. et stat.nov. = Cereus pentalophus v. simplex - zmieniona została nazwa (z simplex na propinquus) oraz status rośliny (z odmiany na gatunek). [ob. jest to Echinocereus]
nom. gen.: skrót od nomen genericum (nazwa rodzajowa)
nom. illeg., nom. illegit.: skróty od nomen illegitimum (nazwa nieprawna, nieuprawniona) - nazwa ważnie opublikowana (p. nom.inval), która jest nazwą zbyteczną ponieważ:
a) istniejąca już nazwa obejmowała tą samą, lub te same, rośliny (Backebergia nom.illeg. = Mitrocereus);
b) jest późniejszym homonimem nazwy wcześniej istniejącej ale dotyczącej innej rośliny (np. Hickenia Britton et Rose nom.illeg. - ponieważ wcześniej nazwano Hickenia Lilo - rośliny z rodzaju Trojeściowatych) lub
c) jest synonimem - nową nazwą już opisanej i nazwanej rośliny (np. Aporocereus Fric et Kreuzinger nom.illeg. = Aporocactus Lemaire).
nom. inval.: skrót od nomen invalidum (nazwa nieważna) - opublikowana niezgodnie z prawidłami Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Botanicznej (chociażby z jednym z nich). Np. bez zgodnej z regułami nazwę łacińską, bez pełnego opisu w języku łacińskim, bez wskazania typu, bez podania bazonimu (przy zmianie klasyfikacji znanej rośliny), bez szerokiego udostępnienia drukiem itd.
nom. leg., nom. legit.: skróty od nomen legitimum (nazwa poprawna) - nazwa ważnie opublikowana, tzn. zgodnie z regułami ICBN
nom. mut.: skrót od nomen mutatum (nazwa zmieniona)
nom. nov.: skrót od nomen novum (nowa nazwa) - nazwa opublikowana jako uznana nazwa zastępcza dla starej nazwy oparta na tym samym typie. (np. Echinocereus leucanthus Taylor [1985] nom.nov. to nazwa zastosowana dla Wilcoxia albiflora Backeberg [1952] po przeniesieniu rośliny do rodz. Echinocereus ponieważ pod nazwą Echinocereus albiflorus Weingart opisał wcześniej [1933] inną roślinę
nom. obsc.: skrót od nomen obscurum (nazwa niejasna, niezrozumiała) - nieznanego pochodzenia
nom. propos.: skrót od nomen propositum (nazwa zaproponowana)
nom. prov., nom. provis.: skróty od nomen provisorium (nazwa prowizoryczna, tymczasowa, przejściowa) - nazwa zaproponowana w oczekiwaniu przyszłej akceptacji, i która może być w przyszłości zmieniona (np. Melocactus irecensis nom.prov. - to obecnie Melocactus krainzianus, Notocactus cupreatus nom. prov. - Notocactus roseoluteus)
nom. rej., nom. rejic.: skróty od nomen rejiceindum (nazwa do odrzucenia, wykluczenia) - nazwy wcześniejsza (synonim lub wcześniejszy homonim) w stosunku do nazw uznanych jako nazwy zachowane (nom.cons.) - nazwy te powinny być odrzucone. Wymienione są obok nom.cons. w dodatkach do ICBN.
Np. Cactus L. (1753) nom.rej. (wobec Mammillaria Haw. 1812 nom.cons. jako nazwy obowiązującej)
nom. restit.: skrót od nomen restituendum (nazwa przywrócona, odnowiona)
nom. seminud.: skrót od nomen seminudum (nazwa "półgoła", niepełna) - z bardzo niepełną diagnozą (opisem)
nom. spec.: skrót od nomen specificum (nazwa gatunkowa)
nom. sol.: skrót od nomen solum (tylko nazwa) - oznacza to samo co bardziej popularne nom.nud.
nom. superfl.: skrót od nomen superfluous (nazwa zbyteczna, niepotrzebna)
np. Neomammillaria Britton i Rose nom.superf. (nazwa zbyteczna dla Mammillaria Haw.)
Brasilicactus Backeberg nom.superf. (nazwa zbyteczna dla Parodia Spegazzini)
nom. tant.: skrót od nomen tantum (wyłącznie nazwa) - właściwie tylko epitet
nom. tentat.: skrót od nomen tentativum (nazwa próbna)
nom. triv.: skrót od nomen triviale (nazwa pospolita, zwyczajna - ale popularna)
nom. usit.: skrót od nomen usitatum (nazwa zwykła, błacha)
Nomen ...: nazwa, p. także nom.alt., nom.dub., nom.cons., nom.conf., nom.illeg. itd.
Nomenklatura binarna: p. binominalny system
Nomenklatura botaniczna: międzynarodowy system nazewnictwa roślin i taksonów roślinnych, zasady tworzenia nazw są ściśle sprecyzowane i opisane w Międzynarodowym Kodeksie Nomenklatury Botanicznej (ICBN), tworzone nazwy są zatwierdzane przez Międzynarodowe Kongresy Botaniczne
p. ICBN, binominalny system
Nominalizm: kierunek w teorii i systematyce roślin, który negował istnienie gatunków jako takich a uznawał tylko istnienie osobników. Gatunki to jedynie abstakty ludzkiego umysłu służące posegregowaniu organizmów. W systematyce kaktusów nie odegrał żadnej roli.
p. także esencjalizm, kladyzm, ewolucjonizm
non: "nie" - słowo stosowane dla gdy pod daną nazwą opisane są dwie różne rośliny (tzw. homonim). Przy cytowaniu późniejszego homonimu powinno się podać autora wcześniejszego homonimu poprzedzonego słowem non (w niektórch przypadkach autorów późniejszych homonimów poprzedzonych wyrazm nec "także nie"
np. Macalocarpus SD non Fisch. et May. - oznacza, że opisany przez Salm Dycka rodzaj Malacocarpus jest późniejszym homonimem opisanego przez Fischera i Meyena rodzaju Malacocarpus z rodziny Zygophylaceae, podobnie Lobivia andalgalensis Br.&R. non Web. - to roślina opisana przez Brittona i Rosego, a nie Lobivia huascha v. andalgalensis, opisana początkowo przez Webera jako Cereus andalgalensis
non satis cognita: nie dostecznie (nie wystarczająco) rozpoznany
np. Stapelia ango A.Rich. non satis cognita
Nopalitos: młode jadalne pędy kaktusów, źródło witamin i minerałów (głównie Ca2+), 3-7% to węglowodany,
zbierane są z roślin dziko rosnących lub specjalnie w tym celu uprawianych
np. Oputia ficus-indica, O.inermis, O.amyclea, Nopalea cochenillifera, Acanthocereus tetragonus, Pereskia grandiflora
nov.: skrót od novus (nowy) - skrót stosowany w publikacjach określający, że roślina została opisana po raz pierwszy, po raz pierwszy zastosowano dana jednostkę taksonomiczną lub umieszczono znaną już roślinę w nowym miejscu w systematyce roślin,
p. comb. nov., gen.nov., nom..nov., sec.nov., ser.nov., sp. nov., stat., nov., var. nov.
nov. comb.: p. comb.nov.
Nucellus: p. ośrodek zalążka
Nuevo Leon: st. w płn.-wsch. Meksyku, przy granicy z USA, gł. w g. Sierra Madre Wsch.
Nukleus: p. jądro komórkowe
Numer polowy: kolejny numer nadawany roślinom zbieranym na stanowiskach naturalnych, dla odróżnienia poprzedzony akronimem zbieracza