M

m.

skrót od mihi

Madagaskar

wyspa (państwo) na O.Indyjskim u płd.-wsch. wybrzeży Afryki, klimat równikowy, wilgotny
występują tu niektóre gatunki rodzaju Rhipsalis: np. R.coralloides, R.horrida, R.pilosa, R.prismatica

Magnolia

roślina ozdobna (krzew, drzewo) z rodziny Magnoliowatych (Magnoliaceae), od nazw. MAGNOL - fr. botanik (XVII w.), nazwa rośliny dała nazwę gromadzie, klasie i rodzinie roślin

Magnoliophyta

gromada roślin nasiennych (poprzednia nazwa Spermatophyta), p. nasienne rośliny

Magnoliophytina

podgromada roślin okrytozalążkowych (poprzednio Angiospermae), p. okrytozalążkowe rośliny

Magnoliopsida

klasa roślin dwuliściennych (poprzednia nazwa Dicotyledonae), p. dwuliścienne

Makroelementy

pierwiastki chemiczne o podstawowym znaczeniu dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin potrzebne we względnie dużych ilościach (ponad 0,01% świeżej masy), takich jak: węgiel, wodór, tlen, azot, fosfor, wapń, siarka, potas, magnez

Malakofity

kserofity właściwe o dość dużych i miękkich liściach, słabo zabezpieczonych przed utratą wody. Znoszą krótkotrwałą suszę, przy dłuższej tracą początkowo część, później wszystkie liście, w skrajnych przypadkach usycha większa część pędów nadziemnych

Małe Antyle

(Lesser Antilles) grupa wysp w Ameryce Środkowej, na Morzu Karaibskim, obejmują Wyspy Zawietrzne i Wyspy Podwietrzne
wyst. Acanthocereus, Hylocereus, Mammillaria, Melocactus, Opuntia, Pereskia, Pilosocereus, Rhipsalis, Selenicereus

Manca cabalo

miejscowa nazwa Echinocactus horizothalonius

Mandacaru

miejscowa nazwa (Brazylia) - Cereus jamacaru

Mandacaru-de-penadro

miejscowa nazwa (Brazylia) - Pilosocereus sp.

Manitoba

stan w Kanadzie, wyst. m.in., Opuntia fragilis

Maranhao

stan w płn.-wsch. Brazyli nad Oceanem Atlantyckim i na Wyżynie Brazyliskiej

Maskareny

wyspy na O.indyjskim, obok Madagaskaru
wyst. Rhipsalis baccifera ssp. mauritana

Mato Grosso

płaskowyż w Brazylii, w śr. części Wyżyny Brazylijskiej, wys. 600-700 m. dział wód między dorzeczami Amazonki i Parany

Mato Grosso

stan w zach. Brazylii, na Wyżynie Brazylijskiej

Mato Grosso do Sul

stan w zach. Brazylii, w części płd. Mato Grosso

Matorral

typ roślinności obszarów półpustynnych (koczaste zarośla)

Maule

region w Chile, w Dolinie Środkowochiliskiej

Mejoza

(kariokineza redukcyjna) podział jądra komórkowego prowadzący do wytworzenia gamet o liczbie chromosomów zredukowanej do połowy w stosunku do pozostałych komórek ciała, zapewnia stałość liczby chromosomów w kolejnych pokoleniach (zapobiega jej podwajaniu podczas zapłodnienia), p. także mitoza

Meksyk

(Mexico) państwo w Am. Północnej i Środkowej, powierzchnia w większości wyżynna i górzysta, (Wyż.Meksykańska i Sierra Madre), jedynie na wybrzeżach nizinna; klimat na płn. i śr. zwrotnikowy, na płd. podrównikowy, wilgotny; w Meksyku wyst. większość kaktusów (szczególnie kulistych)
wyst. Acanthocereus, Ariocarpus, Astrophytum, Aztekium, Bergerocactus, Carnegia, Coryphantha, Disocactus, Echinocactus, Echinocereus, Epiphyllum, Epithelantha, Escobaria, Escontria, Ferocactus, Geohintonia, Hylocereus, Leuchtenbergia, Lophophora, Mammillaria, Mammilloydia, Melocactus, Myrtgerocactus, Myrtillocactus, Neobuxbaumia, Neolloydia, Obregonia, Opuntia, Ortegocactus, Pacherocactus, Pachycereus, Pelecyphora, Peniocereus, Pereskia, Pereskiopsis, Pilosocereus, Polaskia, Pseudorhipsalis, Rhipsalis, Sclerocactus, Selenicereus, Stenocactus, Strombocactus, Thelocactus, Turbinicarpus, Weberocereus

Meksyk

st. w śr. Meksyku na Wyżynie Meksykańskiej i w Koldylierze Wulkanicznej

Meksykańska wyżyna

wyżyna w Meksyku ograniczona od wsch. górami Sierra Madre Wsch. od zach. Sierra Madre Zach., od płd. - Kordylierą Wulkaniczną, wys. od 900-1700 m na płn. do 2000-2800 m na płd (Mesa Centralna)

Melcocha

marmolada z owoców opuncji

Melocarduus echinatus Indiae occiduae

kłujący melonowy oset z Indii Wschodnich (Antyle) - pierwsza nazwa z 1588 r. dla jednego z Melocactusów, p. nazwy opisowe

Mendoza

prowincja w zach. Argentynie, na pogórzu Andów i w Andach, przy granicy z Chile

Merystem (meristem)

(tkanka twórcza) tkanka roślinna zbudowana z komórek dzielących się (tzw. inicjalnych) zapoczątkowujących tkanki stałe, występuje w zarodkach roślinnych, oraz określonych miejscach roślin dojrzałych (m.in. stożku wzrostu łodygi i korzenia, miazdze)
p. tkankowe rozmnażanie

Mesa Centralna

płaskowyż lawowy w śr. Meksyku, w płd. części Wyżyny Meksykańskiej (wys. 2000-2600 m), z szeregiem kotlinowatych przeważnie bezodpływowych wgłębień

Mesa Garden

znane ogrodnictwo kaktusowe w Belen, w st. Nowy Meksyk (USA) (nasiona tylko ze stanowisk naturalnych)

Meskal (mescal)

mocny niedokładnie przedestylowany napój alkoholowy (produkowany półlegalnie - odpowiednik bimbru) z przefermentowanych części Agawy (np. Agave augustifolia, A.potatorum, A.durangensis)

Meskalina

główny alkaloid Lophophora williamsi - odpowiedzialny za halucynogenne działanie rośliny, powoduje euforię, odurzenie z halucynacjami (głównie wzrokowymi, barwnymi), zaburzenia osobowości, wyst. również w Gymnocalycium gibbosum, Trichocereus pachanoi, mniej w Pelecyphora aselliformis; w Trichocereus terscheckii wyst. pochodna N,N'- dwumetylomeskalina

Metabolizm

przemiana materii, całokształt przemian chemicznych i energetycznych zachodzących w organizmie żywym: procesy biosyntezy i rozpadu, dostarczające energii do czynności życiowych

Metamorfoza

przekształcenie podstawowych organów roślinnych (łodyg, liści, korzeni) dzięki którym mogą one pełnić różne specjalne funkcje, np. spichrzowe, ochronne, czepne, podporowe, rozrodcze. Takimi przekształconymi organami są m.in. ciernie, bulwy, korzenie oddechowe, kwiaty.

Mexico

p. Meksyk

Mezofil

podstawowa tkanka tworząca liść, zwykle jest to tkanka asymilująca dwutlenek węgla. U sukulentów liściowych dzieli się na miękisz wodny i miękisz asymilacyjny

Mezofity

rośliny lądowe strefy umiarkowanej żyjące w warunkach średniej wilgotności

Mezokarp

środkowa warstwa owocni

Mezotonia

rozwijanie się pędów bocznych przede wszystkim z pąków położonych w środkowej części osi macierzystych - pędu

Mgielna wegetacja

p. wegetacja mgielna

Miazga

(kambium, cambium, miazga łykodrzewna) merystem boczny, warstwa komórek twórczych łodygi i korzenia powodujących przyrost wtórny roślin na grubość, wytwarzająca na zewnątrz łyko, do wewnątrz drewno, ma kształt cylindra ułożonego równolegle do osi łodygi (korzenia). Występuje u roślin nagonasiennych i dwuliściennych (kaktusów)

Miazga korkotwórcza

(fellogen) warstwa komórek twórczych powstająca na granicy żywych tkanek w starszych łodygach i korzeniach, wytwarzająca na zewnątrz warstwę tkanki korkowej (fellem)

Michoacan

stan na płd. Meksyku nad. O.Spokojnym

Microphyle

p. mikrophyle

mihi

(m.) ja, u mnie, mój (np. opisany takson)

Miel de tunas

miód opuncjowy

Międzyrodzajowe hybrydy

produkt krzyżowania roślin z dwu różnych rodzajów, np. Selenicereus x Schlumbergera, Denmoza x Cleistocactus. p. także Aporophyllum, Chamaelobivia, Ferobergia, Heliaporus, Rhipsaphyllopsis, Helioselenius i inne

Miękisz

(parenchyma, tkanka miękiszowa) tkanka roślinna złożona z żywych komórek, w których zachodzą podstawowe procesy biologiczne

Miękisz asymilacyjny

(miękisz zieleniowy, chlorenchyma) tkanka wyspecjalizowana w fotosyntezie, występująca w liściach oraz łodygach (sukulenty łodygowe), zawiera chloroplasty

Miękisz korkowy

(felloderma) warstwa komórek miękiszowych powstała z miazgi korkotwórczej (fellogenu) po jego wewnętrznej stronie, pełniąca funkcje odżywcze w stosunku do fellogenu (w młodych łodygach gromadzi chloroplasty, w starszych – materiały zapasowe)

Miękisz spichrzowy

miękisz wyspecjalizowany w gromadzeniu substancji zapasowych, występuje w kłączach, bulwach, nasionach (tworzy w nich bielmo i obielmo)

Miękisz wodny (wodonośny)

(tkanka wodna) tkanka wyspecjalizowana w gromadzeniu i przechowywaniu wody, zbudowana z cienkościennych komórek zawierających duże wakuole z zawartymi wewnątrz substancjami śluzowymi i pektynami, które pęczniejąc pod wpływem wody zatrzymują dużą jej ilość i zmniejszają szybkość jej oddawania; Występuje najczęściej u sukulentów, może znajdować się w różnych częściach rośliny: łodygach(kaktusy i niektóre wilczomlecze), liściach (Aloes, Agawa, Grubosz) rzadziej w korzeniach

Mikozy

p. choroby grzybowe

Mikroelementy

(pierwiastki śladowe) pierwiastki niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju rośliny przyswajane w małych ilościach (poniżej 0,01% świeżej masy), takie jak: chlor, żelazo, mangan, bor, cynk, miedź, molibden, jod, fluor - toksyczne w większych ilościach

Mikroklimat

klimat charakterystyczny dla małej części środowiska, która wyodrębnia się z otoczenia wysokością lub wahaniami temperatury, wilgotności, szybkością ruchu powietrza itp.

Mikrophyle

p. okienko

Mimetyzm roślin

(naśladownictwo) zjawisko upodabniania się roślin do otoczenia, może chronić roślinę przed uszkodzeniem przez zwierzęta (człowieka)
np. Ariocarpus o spękanej i pofałdowanej szarozielonej powierzchni pokryty ilastymi cząstkami i pyłem na tle zwietrzałych skał pokrytych porostami; sukulenty z rodziny przypołudnikowatych (Lithops, Pleiospilos, Gibbaeum) podobne do skał na pustyni, niektóre gatunki Anacamseros – podobne do ptasich odchodów itp.

Mimikra

p. mimetyzm

Minas Gerais

stan we wsch. Brazylii, nad. O.Atlantyckim i na Wyż. Brazyliskiej

Miodniki

(nektariam, nektarniki) jednokomórkowe lub wielokomórkowe gruczoły wydzielnicze roślin miododajnych, wydzielających nektar, znajduje się zwykle w kwiatach roślin okrytozalążkowych (zwabiając owady zapylające), niekiedy na liściach lub innych częściach rośliny, p. entomogamia

Miracle Kabuto

wyhodowana przez japończyków forma Astrophytum asterias wyróżniająca się wyjątkowo silnym okłaczeniem, odznacza się większymi (w stosunku do formy Super Kabuto) wymiarami (h-19cm, s-16cm) i mało puszystymi kłaczkami

Mirkuru Kabuto

= Miracle Kabuto

Misiones

prow. w płn.-wsch. Argentynie, między rzekami Urugwaj i Parana, przy granicy z Paragwajem i Brazylią

Mitochondria

twory nitkowate, pałeczkowate lub ziarniste o skomplikowanej budowie wewnętrznej, znajdujące się w komórkach roślinnych i zwierzęcych, zawierają zespoły enzymów niezbędnych dla przemian metabolicznych, stanowiących źródło energii życiowej komórki

Mitoza

(kariokineza somatyczna) podział jądra komórkowego prowadzący do powstania dwu jąder potomnych o tej samej liczbie chromosomów jak w jądrze wyjściowym, p. mejoza

Mleczniki

komórki wydzielnicze produkujące sok mleczny

Mleczny sok

p. lateks

Mojave (Mohave)

pustynia piaszczysto-żwirowa w płd. części Wielkiej Kotliny w st. California (USA)

mod.

skrót od modificatio - modyfikacja

Monocarpos

wydający owoce (kwitnący) tylko jeden raz, po tym akcie pojedyncze rozety usychają, np. Agava, niektóre gatunki Yucca, Hesperaloe, Sanseviera, Sempervivum

Monocotyledoneae

p. jednoliścienne rośliny

Monotypowy rodzaj

zawierający tylko jeden gatunek, np. Obregonia denegrii, Leuchtenbergia principis, Geohintonia mexicana

Monstrualne formy

(forma monstrosa), anormalna forma wzrostu rośliny, spowodowana zaburzeniem stożka wzrostu - na korpusie powstają w sposób nieuporządkowany, asymetrycznie nowe punkty wegetacyjne, z których rozwijają się nieregularne pędy, nadające roślinie wygląd przypominający rafy koralowe, najbardziej znany przykład to: Cereus peruvianus f. monstrosa (popularnie znany jako "skałka")

Montana

stan w płn.-zach. części USA przy granicy z Kanadą, na Wielkich równinach (prerie) i w Górach Skalistych

Moquequa

dept. w płd. Peru

Morelos

st, w śr. Meksyku, w Koldylierze Wulkanicznej

Morfologia

nauka zajmująca się badaniem pokroju, ukształtowania i zewnętrznej budowy roślin

Mrozoodporne kaktusy

kaktusy, które na stanowiskach naturalnych (w pewnych warunkach również w Polsce) znoszą krótko- lub długotrwałe spadki temperatury od kilku do kilkudziesięciu stopni C poniżej zera.
Największą grupę stanowią tu rośliny z rodzaju Opuntia, również wiele z rodz. Echinocereus, Sclerocactus i niektóre z rodz. Neobesseya, Coryphantha, Mammillaria, Ferocactus, Oreocereus i inne.

MSS

(skrót od manuscript - rękopis) - skrót po nazwisku autora opisu rosliny zwykle oznacza, że nazwa i opis pochodzi z rękopisu, który nie został jeszcze formalnie opublikowany,
np. Echinocactus xeranthemoides Engelmann MSS (póŸniej opisywany jako Echinocactus xeranthemoides Engelmann ex Coulter)

Mszyca korzeniowa

p. wełnowiec korzeniowy

Mszyce

drobne owady wysysające soki roślinne i wydzielające słodką lepką substancję, na której rozwijają się grzyby sadzaki, mogą atakować pereskie, liście opuncji oraz kwiaty i pąki innych kaktusów

mut.

skrót od mutatis - zmieniony

mut. char.

skrót od mutatis characteribus (o zmiennym wyglądzie, właściwościach), stosowany gdy pierwszy opis oparty był na zmiennych cechach rośliny

Mutacja

odchylenie od typu; zmiana dziedziczna zachodząca w żywym organizmie spowodowana zmianą w strukturze i liczbie elementów dziedzicznych (np. chromosomów, genów)

Mykozy

p. choroby grzybowe

Myrmekochoria

jeden z typów zwierzęcosiewności, polegający na przenoszeniu nasion i owoców przez mrówki (częsty u kaktusów)

Myrtgerocactus

naturalny hybryd Myrtillocactus cochal i Bergerocactus emoryi, np. M.lindsayi