Słownik kaktofila

ca.: skrót od circa - w przybliżeniu, około, mniej więcej
Caatinga: (port. z jęz. tubylców: caa - las, tinga - jasny, czysty, świetlisty, "biały las") co odpowiada wyglądowi w porze suchej, gdy drzewa i krzewy pozbawione są liści, tzw. las bezcieniowy. Odmiana sawanny kolczastej, suchy las Wyż.Brazylijskiej i Gujańskiej obejmujący ok. 1.000.000 km² w płd.wsch. Brazylii, w st. Ceara, Rio Grande do Norte, Paraiba, Pernambuco, Sergipe, Alagoas, Bahia, Piaui, Minas Gerais, złożony z niskich palm, sukulentów i kaktusów kolumnowych, przeplatany kolczastymi zaroślami nie dającymi cienia - susza trwa tu przez okres 7-9 miesięcy (wyst. m.in. kolumnowe: Pilosocereus, Cereus, Opuntia, Austrocephalocereus, oraz kuliste: Melocactus i Discocactus)
Cabeca-de-velho: miejscowa nazwa Austrocephalocereus sp. (Brazylia)
Cactaceae: (kaktusy, kaktusowate) rodzina roślin zielnych z klasy dwuliściennych, cecha wyróżniająca to: specyficzna budowa kwiatu i obecność areol
p. systematyka kaktusów, p. kwiaty kaktusów
Cactales: "kaktusowce" - we wcześniejszej klasyfikacji roślin uznawany przez niektórych systematyków monotypowy rząd Cactales z rodziną Cactaceae, p. także systematyka kaktusów.
Cacteae (Cactaeae): nazwa zastosowana w 1850 r. przez Salm-Dycka dla określenia rodziny kaktusowatych w dziele "Cacteae in horto Dyckensi cultae"
Cactus: w pierwszym systemie klasyfikacji organizmów Linneusza (1753) rodzaj Cactus, do którego należały wszystkie 22 znane ówcześnie kaktusy
współcześnie, określenie pojedynczej rośliny z rodziny kaktusowatych (Cactaceae)
Cactus & Co: dwujęzyczne (angielsko-włoskie) czasopismo o kaktusach i innych sukulentach
Calonche: sfermentowany, nisko alkoholowy napój wytwarzany w Meksyku z owoców kaktusów
CAM: Crassulacean Acid Metabolism - p. Fotosynteza roślin gruboszowatych
Camanchacos: p. garua
Cambium: p. miazga
Campos: formacja roślinna wyżynnych obszarów Brazylii i Urugwaju (700-200 m n.p.m.), na płd. od Caatingi, typ sawanny z przewagą wysokich traw z rozproszonymi niskimi drzewami
CANTE: organizacja zajmująca się ochroną flory meksykańskiej
Captan: p. kaptan
Cardon: (cardon barbon, cardon pelon) miejscowa nazwa kaktusów kolumnowych i ich owoców, np. Lemairocereus aragonii i Acanthocereus pentagonus, Pachycereus pecten-aboriginum, Pachycereus pringlii
Carpellae: p. owocolistki
Caruncula: drobne mięsiste zgrubienie wyst. na powierzchni nasion niektórych kaktusów, p. Strophiola
Caryophyllales: (goździkowce), p. sytematyka, p. śródłożne
Caryophyllidae: (goździkowate), p. systematyka, p. bezpłatkowe
Catinga: p. Caatinga
Caudiciform: p. kaudeksowe rośliny
Cayman Islands: p. Kajmany
Cbba: skrót od Cochabamba - stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych
Cefalium: charakterystyczny, szczeciniastowełnisty wytwór powstający na wierzchołku niektórych rodzajów kaktusów. Kiedy roślina wchodzi w okres kwitnienia zmienia się rozmieszczenie i budowa areol (stają się gestsze a zamiast cierni pokrywają je tylko włoski, szczecina i wełna), p. pseudocephalium (charakterystyczne m.in. dla rodzajów Discocactus, Melocactus, Arrojadoa, Cephalocereus)
Centralna komórka: p. komórka centralna
Centrospermae: śródłożne, p. systematyka kaktusów
Cephalium: p. cefalium
Cereoidalny: podobny do roślin z rodz. Cereus - tzn. o pędach mniej lub bardziej wydłużonych, wyprostowanych (ale także płożących i zwisających)
Cereoideae: podrodzina rodziny kaktusowatych (Cactaceae) grupuje większość kaktusów kulistych kolumnowych i innych, odznacza się brakiem jakichkolwiek liści i glochidów
Cereusowaty: p. cereoidalny
Cerrado: miejscowe brazylijskie okrelenie sawanny
Cerro: wzgórze (hiszp.)
cf., cfr.: skrót of confer, p. confer
Chapada Diamantina: paskowyż diamentowy w st. Minas Gerais (Brazylia). Miejsce wyst. kakt. z rodz. Melocactus, Discocactus
Chaparral: formacja roślinna pacyficznych zboczy Gór Nadbrzeżnych (Kalifornia) złożona z wiecznie zielonych, twardolistnych, kolczastych zarośli (do 2 m wys.)
Chasmofity: rośliny naskalne wykorzystujące glebę zawartą w szczelinach skalnych
Chasmogamiczne kwiaty: kwiaty otwierające się, zapylane przy otwartej koronie kwiatowej, przystosowane do zapylania obcym pyłkiem przenoszonym przez wiatr, zwierzęta, wodę
Chemataksonomia: dziedzina systematyki zajmująca się ustalaniem pokrewieństwa między jednostkami taksonomicznymi na podstawie analizy chemicznej istotnych dla funkcjonowania organizmu np. różnych klas enzymów, kwasów nukleinowych, barwników, wtórnych metabolitów
Chiapas: st. w płd.-wsch. Meksyku nad O.Spokojnym, przy granicy z Gwatemalą
Chiapora: hybryd Chiapasia nelsonii i Aporocactus flagelliformis (np. Chiapora nayada)
Chih.: Chihuahua - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych
Chihuahua: - st. w płn. Meksyku w g. Sierra Madre Zach i na Wyż.Meksykańskiej, przy granicy z USA
- pustynia na pograniczu Meksyku i USA
Chile: państwo położone w płd. części Am.Południowej (wybrzeże O.Spokojnego), większość powierzchni zajmują Andy, w części środkowej niewielkie niziny, klimat na płn. zwrotnikowy, b.suchy, na płd. umiarkowany morski i subpolarny
wyst. Austrocactus, Browningia, Copiapoa, Corryocactus, Echinopsis, Eriosyce, Eulychnia, Haageocereus, Maihuenia, Neowerdermania, Neochilenia, Neoporteria, Opuntia, Oreocereus, Weberbauerocereus
Chileńczyki, Chilijczyki: grupa małych kaktusów pochodzących z Chile
np. Copiapoa, Islaya, Horridocactus, Neoporteria, Neochilenia, Chileorebutia
Chinosol, chinoksyzol: łagodny środek grzybobójczy, do zaprawiania nasion, podlewania roślin (dostępny w aptekach)
Chiropterogamia: zapylanie roślin za pośrednictwem nietoperzy
Chlorenchyma: p. miękisz asymilacyjny
Chlorofil: związek organiczny, zielony barwnik główny składnik ciałek zieleni roślin (chloroplastów) umożliwiający przemianę energii światła słonecznego w energię chemiczną wykorzystywaną w procesie fotosyntezy
Chloroplasty: ciałka zieleni, rodzaj barwnych, zielonych plastydów - komórek roślinnych zawierających głównie barwnik zielony (chlorofil) w którym w wyniku asymilacji dwutlenku węgla wytwarzają się weglowodany (fotosynteza), występują w oświetlonych częściach roślin
Chloroza: choroba roślin objawiająca się blednięciem lub żółknięciem zielonych części roślin, występuje wskutek zahamowania tworzenia się chlorofilu, przyczyną może być niedostatek w glebie żelaza, magnezu, azotu, niewłaściwy stosunek ilościowy pobieranych składników lub porażenie roślin przez wirusy
Choroby (kaktusów): wywoływane są przez czynniki niepasożytnicze (choroby fizjologiczne); czynniki pasożytnicze: wirusowe, bakteryjne i grzybowe (choroby infekcyjne) oraz wywołane żerowaniem szkodników (choroby inwazyjne)
Choroby bakteryjne: (bakteriozy) choroby wywoływane przez bakterie - mikroskopijne, zwykle jednokomórkowe, drobnoustroje; objawiają się w postaci czerwonych plamek na naskórku, powodują pojawianie się na szyjce korzeniowej lub korzeniach guzowatych narośli o chropowatej powierzchni, wnikają do rośliny przez skaleczoną skórę, szparki, włośniki
Choroby fizjologiczne: choroby powodowane błędami w uprawie: zbyt wysoka/niska temperatura, zbyt obfite/skąpe podlewanie, niedobór/nadmiar składników pokarmowych, niewłaściwy odczyn (pH) gleby, niewłaściwa struktura podłoża, niedostatek/nadmiar światła, zbyt wilgotne/suche powietrze, dymy przemysłowe i inne. Zakłócają normalne procesy życiowe, co prowadzi do wadliwego wzrostu i rozwoju a także zmniejszenia odporności roślin na infekcje
p. chloroza, czerwienienie pędów, szklistość pędów, korkowacenie, wypłowienie
Choroby grzybowe: (mikozy, mykozy) choroby wywołane przez chorobotwórcze drobnoustroje należące do niższych grzybów (np. zgnilizna kaktusów, zgorzel siewek, zgorzelowa plamistość, parch kaktusów, sucha zgnilizna i inne), czynnikami sprzyjającymi ich rozwojowi jest wysoka temperatura i wilgotność powietrza
Choroby infekcyjne: choroby powodowane przez mikroorganizmy chorobotwórcze - wirusy, bakterie i grzyby
Choroby inwazyjne: choroby rozwijające się w wyniku zaatakowania roślin przez posożyty zwierzęce, czyli żerujące szkodniki (nicienie, wełnowce, przędziorki, tarczniki itp.)
Choroby wirusowe: (wirozy) choroby wywołane przez najmniejsze drobnoustroje, pasożyty rozwijające się tylko w komórkach żywych organizmów, roznoszone głównie przez szkodniki kłująco-ssące, lub przez uszkodzony naskórek (np. przy nie zachowaniu sterylności podczas szczepienia), objawiają się powstawaniem centkowanych, nieco zagłębionych nieregularnych, żółtawozielonych plam, powodują zahamowanie wzrostu, nadmierny rozwój odrostów, zmiany w barwie, kształcie itp.
Chromatofory: barwne ciałka występujące w cytoplazmie komórek większości roślin; plastydy barwne
Chromoplasty: rodzaj barwnych, różnokształtnych plastydów występujęcych w cytoplazmie komórek roślinnych, zawierające barwniki od żółtych (ksantofile) przez pomarańczowe (karoteny) do czerwonych, które nadają zabarwienie kwiatom, dojrzałym owocom
Chromosomy: samoodtwarzające się stałe składniki jądra komórkowego, nosiciele czynników dziedziczych (genów), ich liczba w komórce, kształt, wielkość i organizacja jest charakterystyczna dla danego gatunku
Chuquisaca: dept. w płd.-wsch. Boliwii, we wsch. cz. płaskowyżu Altiplano i na Nizinie Boliwijskiej
Ciepłolubne kaktusy: kaktusy pochodzące z obszarów tropikalnych (epifity i niektóre pnące Cereusy) lub z sawann (Pilosocereus, Cephalocereus, Melocactus, Discocatus i inne) gdzie przez cały rok panuja wysokie temp. W zimie wymagają one temp. powyżej 12 stopni C
Ciernie: twory silnie zdrewniałe, sztywne, o ostrym końcu, zawierające wewnątrz tkanki przewodzące (w przeciwieństwie do kolców). Powstają w wyniku przekształcenia pędów bocznych (np. u głogu), liści (u kaktusów) lub ich części (niektóre wilczomlecze)
Ciernie kaktusów: powstają w wyniku przekształcenia liści, chronią kaktusy przed dużym nasłonecznieniem, bronią przez zniszczeniem przez zwierzęta, ułatwiają wychwytywanie wody z powietrza, Występują u większości kaktusów, ich ilość, kolor, kształt ułatwiają identyfikację roślin
Circa (ca.): w przybliżeniu, około, mniej więcej
CITES: skrót Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (Konwencja o międzynarodowym handlu zagrożonymi gatunkami dzikiej fauny i flory) podpisana 3.III.1973 r. w Waszyngtonie w celu ustanowienia ogólnoświatowej kontroli nad handlem zagrożonymi gatunkami i wyrobami z nich. Zawiera oryginalny tekst i 4 załączniki: I-III lista gatunków chronionych przez Konwencję, IV - wzór zezwolenia. Zbierająca się co 2 lata Sesja Konwencji sygnatariuszy (obecnie 144 państw, Polska od 1989 r.) aktualizuje wykazy chronionych gatunków (w oparciu o informacje o ich ilości i rozwoju handlu).
Aneks I - wylicza gatunki zagrożone wytępieniem (handel zakazany),
Aneks II - gatunki które mogą być zagrożone (handel koncesjonowany),
Aneks III - gatunki zagrożone tylko w pewnych krajach.
Aneksy I i II obejmują wiele kakt. m.in. rodz. Ariocarpus, Discocactus, Pediocactus, Sclerocactus, Turbinicarpus, Uebelmannia i inne.
Cladodia: p. kladodia
Cleistopis: hybryd międzyrodzajowy Echinopsis i Cleistocactus
cl.: skrót od classis - klasa
p. taksonomia
clon: p. klon
Coah.: Coahuila - skrót stosowany np. w wykazie nasion ze stanowisk naturalnych
Coahuila: st. w płn. Meksyku, na Wyż.Meksykańskiej i w g. Sierra Madre Wsch., przy granicy z USA
Coccus cacti: p. koszenila
Cochabamba: dept. w śr. Boliwii, w Kordylierze Wsch.
Colombia: p. Kolumbia
Comb.: skrót od combinatio (połączenie, kombinacja) - oznacza nadanie roślinie określonej hierarchii: rodzaju, gatunku, odmiany itd. Zmianą kombinacji będzie np. przeniesienie rośliny z jednego rodzaju do drugiego bez zmiany tej hierarchii (np. z gatunku na odmianę), p. stat, comb. nov.
Comb. illeg., comb.illegit.: skrót od combinatio illegitima (kombinacja nieuprawniona) - nieważna, niezgodna z zasadami Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Botanicznej
np. Weingartia (Spegazzinia) tiraquensis comb. illeg. - umieszczenie Sulcorebutia tiraquenis jako podrodzaju Spegazzinia w rodzaju Weingartia jest bezprawne ponieważ bezprawny jest podrodzaj Spegazzinia, p. stat. illeg., nom. illeg.
Comb. inval.: skrót od combinatio invalida (kombinacja nieważna) - - opublikowana niezgodnie z zasadami Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Botanicznej, p. nom.inval.
Comb. nov.: skrót od combinatio nova(nowa kombinacja) - skrót umieszczony po nazwie rośliny wskazuje, że nie jest to nazwa nowej rośliny, ale rośliny która już została opisana pod inną nazwą, a teraz jest przeniesiona (przeklasyfikowana) do innego rodzaju, gatunku itp.
np. Notocactus macrogonus comb. nov. to nazwa Wigginsia macrogona przeniesionej do rodzaju Notocactus, podobnie Lobivia famatimensis comb. nov. to dawniej Echinopsis famatimensis
Comb. nov. ined.: skrót od combinatio nova ineditus (nowa nie opublikowana kombinacja)
np. Coryphantha salinensis (Poselger) A.Zimmerman comb. nov. ined. [nowa kombinacja Echinocactus salinensis jako Coryphantha opisana w pracy, która nie została oficjalnie przez A.Zimmermana opublikowana]
Comb.nud.: skrót od combinatio nuda ("goła kombinacja") - oznacza, że nowa kombinacja nazwy została zastosowana bez żadnego (uzasadnienia) opisu
Comb. prov.: skrót od combinatio provisoria (kombinacja prowizoryczna, tymczasowa) - skrót po nazwie rośliny wskazuje, że roślina została przeniesiona z innego rodzaju, gatunku, ale jest to zmiana tymczasowa, którą zaproponowano w oczekiwaniu przyszłej akceptacji i która może być w przyszłości zmieniona, p. comb.nov, nom.prov.
Comb. et. stat. nov.: skrót umieszczony po nazwie rośliny wskazuje, że zmieniona została jej przynależność do określonego rodzaju, gatunku (p. comb. nov.) i jednocześnie zmienił się jej status (p. stat. nov.)
np. Lobivia formosa v. tarijensis comb. et. stat. nov. (=Echinopsis tarijensis) - roślina przeniesiona została z rodzaju Echinopsis i zredukowana z gatunku do odmiany
Confer (cf., cfr.): porównaj, patrz
Cons.: skrót od conservandum
p. nom.cons, orth.cons., nom.cons.
Convention on Trade in Wildlife: Konwencja dla Ochrony Dzikiej Przyrody (1973) - p. CITES
Cordoba: - prow. w śr. Argentynie
- pasmo górskie Sierra Cordoba.
Coroa-de-frade: miejscowa nazwa Melocactus sp. (Brazylia)
Corolla: p. korona kwiatu
Corr.: skrót od correxit - poprawił (np. opis, nazwę)
Coryophyllales: nazwa rzędu roślin dwuliściennych - poprzednio Śródłożne (Centrospermae)
Costa (hiszp.): wybrzeże
Costa Rica: p. Kostaryka
Cotyledon: p. liścień (cotyledones - liścienie)
Crassulacean Acid Metabolism (CAM): p. fotosynteza roślin gruboszowatych
Cristata: p. grzebieniaste formy
Cryptocarpa: (skrytonasienność) określenie stosowane dla grupy karłowatych Mammillarii, które nie wypychają dojrzałych owoców z aksillii, dojrzałe nasiona są czasami więzione przez wiele lat w roślinie matecznej zachowując zdolność kiełkowania (np. Mammillaria theresae, haudeana, saboae, goldii)
CSSA: Cactus and Succulent Society of America - Amerykańskie Towarzystwo Kaktusowe i Sukulentowe
Cuba: p. Kuba
cult.: skrót od cultorum - hodowlany, wyhodowany, pochodzący z hodowli
cult. in coll.: uprawiany w kolekcji - skrót stosowany np. przy opisie typu
Cultivar: p. odmiana uprawna
Cupula: p. kupula
Curacao: wyspa na Morzu Karaibskim, u wybrzeży Wenezueli, największa w Antylach Holenderskich
p. Antyle Holenderskie
c.v., cv.: skrót od cultivar - hodowlany, p. odmiana uprawna
Cytologia: nauka o budowie i funkcjonowaniu komórek roślinnych (m.in. liczby i struktury chromosomów)
Cytoplasma: zawartość roślinnej i zwierzęcej komórki z wyjątkiem jądra komórkowego, substancja o właściwościach koloidowych i o złożonej budowie
Czapka biskupia: potoczne określenie Astrophytum myriostigma
Czepne korzenie: p. korzeń czepny
Czerwce: szkodniki roślin, pluskwiaki odżywiające się w większości sokami roślin, atakują zarówno pędy (tarczniki, wełnowce) jak i korzenie kaktusów (wełnowce korzeniowe)
Czerwiec kaktusowy: p. koszenila
Czerwienienie pędów: zmiany na skórce powstaje jako skutek silnego nasłonecznienia lub zbyt niskiej temperatury,
p. także oparzenia
Czerwony pajączek: p. przędziorki